همه چیز درباره تخریب ساختمان
تخریب ساختمان به صورت صحیح
تخریب ساختمانها به عنوان اولین مرحله از ساخت و ساز اثرات متعددی بر محیط شهری و شهروندان می گذارد، از این رو از اهمیت فراوانی برخوردار است. تخریب ساختمان می تواند باعث آسیب به افراد و دارایی های عمومی و خصوصی شود و سلامت افراد مرتبط با پروژه را به مخاطره بیاندازد و به محیط پیرامونی و همسایگان آسیب برساند.
تخریب ساختمان عملیات فیزیکی برای حذف یک بنای قدیمی و آماده سازی برای ایجاد و احداث بنای جایگزین است. نکته مهم در این فرآیند اجرای صحیح، استاندارد و ایمن آن است. برای این کار از علم مهندسی کمک گرفته می شود. در برخی موارد در هنگام تخریب سازه مواد و مصالح به جا مانده به صورت مجدد قابل استفاده هستند.
روش های تخریب ساختمان
روش تخریب از بالا به پایین مکانیکی
فرآیند تخریب ساختمان در روش دستی توسط نیروی کار صورت می گیرد اما در این روش تخریب توسط بیل مکانیکی و دیگر ماشین آلات انجام می شود. در مواردی که ارتفاع سازه بیشتر از 20 متر است، روشی مناسب است. بیل مکانیکی به شاخه های چندگانه ای برای تخریب مجهز شده است، که موجب تسریع و سهولت بیشتر تخریب ساختمان می شود. انتهای این بازوها در بیل مکانیکی برای تخریب به ابزاری از قبیل پتک، قیچی هیدرولیکی چرخشی و … متصل شده است. ماشین آلات برای تخریب بخش های بزرگ سازه به کار گرفته می شوند و نیروی کار این قطعات تخریب شده را به اندازه های کوچکتر تبدیل می کنند.
روش های گوی تخریب
عملکرد این گوی، در تخریب ساختمان از طریق وارد کردن ضربات متوالی به ساختمان است. این گوی با یک کابل محکم و قوی از یک جرثقیل آویخته شده است. علاوه بر این کابل، از یک کابل دیگر در جهت افقی برای کنترل سرعت و جهت حرکت گوی نیز استفاده می شود. وزن گوی به کار گرفته شده در حدود 600 کیلوگرم است. این تجهیزات در بیرون ساختمان و در ضمن در مجاورت آن مستقر می شوند. استفاده از نیروی کار ماهر برای اجرای صحیح و ایمن تخریب ساختمان با این روش الزامی است. زیرا به دلیل وزن بالای گوی تخریب در صورت بروز اشتباه، امکان وقوع مخاطراتی برای ساختمان های پیرامون پروژه، جرثقیل و افراد حاضر اعم از نیروی کار و ساکنان محل وجود دارد. برای همین لازم است تا این روش برای ساختمان هایی اجرا شود که فضای کافی برای این روش را فراهم می کنند. در مورد ساختمان هایی که در بافت متراکم و مرکزی شهر قرار دارند، این روش نامناسب است. برای اجرای این روش تمهیداتی لازم است، از قبل در مورد محوطه مربوط به تخریب ساختمان با نصب موانعی مثل فنس محدودیت تردد اعمال می کنند. از فردی به عنوان راهنما برای بالا بردن دقت عمل اپراتور دستگاه کمک گرفته می شود.
روش های انفجار
این روش توسط نیروی کار متخصص پس از بررسی و تهیه گزارش مربوط به عوارض محیطی پروژه، مواد منفجره در محل هایی که از قبل مشخص شده اند، برای تخریب ساختمان استفاده می شوند. قبل از این مرحله به منظور کاهش مخاطرات این روش توسط نرم افزار انفجار طرح را تجزیه و تحلیل می کنند. از آنجا که این روش با استفاده از مواد انفجاری اجرا می شود، دارای معایبی است. از جمله این معایب به لزوم تخلیه ساختمان های مجاور، احتمال انفجار ناقص سازه و یا عدم عملکرد این مواد می توان اشاره کرد. توصیه می شود تا این روش برای پروژه ای اجرا شود که ساختمان های اطرافش خالی باشند یا فاصله مناسبی از هم داشته باشند، تا خطرات احتمالی کاهش یابد.
در انتخاب هر کدام از روش های چهارگانه تخریب ساختمان، عوامل و فاکتورهای مختلفی دخیل هستند. محل استقرار بنا، فاصله و وضعیت ساختمان های مجاور، نوع مصالح و موادی که در ساخت سازه به کار رفته است و نحوه انتقال آوار ساختمان از جمله این عوامل هستند.
فارغ از روش انتخاب شده برای تخریب ساختمان، قبل از انجام آن، ضروری است تا سایت مورد نظر ایمن سازی شود. این روند شامل نصب موانع محدود کننده برای تردد افراد محلی، قطع جریان برق، شناسایی و پوشاندن چاه های فاضلاب، قطع گاز شهری، پیش بینی محل استقرار ماشین آلات و تجهیزات کاری در محل صحیح را شامل می شود.
قوانین تخریب ساختمان
قوانین تخریب ساختمان با توجه به آیین نامه های تخریب در ایران شامل بخش های مختلفی است. هر یک از این بخش ها ماده های خاص خود را دارد. بخش های مختلف این آیین نامه عبارتند از:
1) عملیات مقدماتی تخریب
2) اصول کلی تخریب
3) تخریب دیوار ها
4) تخریب طاق ها
5) تخریب اسکلت فلزی ساختمان
6) تخریب دودکش های بلند
تخریب ساختمان
مهمترین اصطلاح ها در تخریب ساختمان
تخریب
هر اقدامی که مستلزم جداکردن مصالح از ساختمان به منظور حذف، نوسازی، تعمیر، مرمت و بازسازی تمام یا قسمتی از بنا باشد، تخریب نامیده می شود.
ساختمان کلنگی
به ساختمان قدیمی گفته می شود که حداقل 20 سال از عمر آن گذشته باشد. ساختمان های کلنگی معمولا تا دو طبقه هستند و فاقد فونداسیون و سازه استاندارد می باشند.
ساختمان فرسوده
ساختمان فرسوده بنایی است که در اثر عوامل فرسایشی و نبود استانداردها هنگام ساخت قابل بازسازی نیست و باید تخریب گردد.
چاه فرسوده
چاه های فاضلاب ساختمان های فرسوده را چاه های فرسوده می نامند که پس از تخریب ساختمان و قبل از اجرای عملیات ساخت باید حداقل یک متر از آن ها با آهک پر شود.
تفکیک مصالح
چنان چه هدف از تخریب، برچیدن ساختمان فرسودهو کلنگی با اولویت استفاده از مصالح مستعمل در نوسازی و یا تبدیل به نقدینگی باشد تفکیک مصالح صورت می گیرد.
ایمنی تخریب
ایجاد تدابیر لازم ایمنی هنگام تخریب جهت به حداقل رساندن حوادث و سوانح را ایمنی تخریب نام دارد.
ابزارآلات تخریب ساختمان
به ابزارآلاتی که هنگام تخریب ساختمان های فرسوده مورد استفاده قرار می گیرند، ابزارآلات تخریب می گویند. بیل، کلنگ، فرغون و تیشه دوسر، کلنگ یک سر، پتک، قلم، دیلم، سنگ فرز، دریل، ضربه زن برقی، دستگاه برش آهن آلات با گاز اکسیژن، شیلنگ آب، بشکه زیر پایی، تخته الوار زیرپایی، داربست فلزی، طناب و قرقره، بالابر
وسایل ایمنی در تخریب
کپسول آتش نشانی، کمربندایمنی، دستکش ایمنی، کفش ایمنی، کلاه ایمنی، عینک ایمنی، لباس کار مناسب تخریب، نردبان دو طرفه استاندارد، داربست فلزی، نرده بان یک طرفه بلند و کوتاه
ماشین آلات تخریب
ماشین آلاتی که جهت تخریب ساختمان های فرسوده مورد استفاده قرار می گیرند ماشین آلات تخریب ساختمان نامیده می شوند. بیل مکانیکی چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی، دکل استاندارد و دکل بلند، لودر، بیل بکهو، دستگاه چکش هیدرولیکی که به بیل های مکانیکی متصل می شود. مینی لودر (بابکت) با تمام متعلقات وابسته، کامیون کمپرسی، چکش بادی تخریب با دستگاه کمپرسور با موتور دیزلی.
مراحل تخریب ساختمان های کلنگی و فرسوده
1) قطع برق ساختمان از پشت کنتور و انتقال کنتور در صورتی که در داخل ساختمان باشد.
2) درخواست قطع انشعابات گاز از اداره گاز محل
3) قطع آب ساختمان با بستن شیر فلکه کنتور آب
4) باز نمودن شیرآلات و تجهیزات برقی و مکانیکی شامل: آب گرمکن، پکیج، کولر آبی، کولر گازی، فن های سرویس بهداشتی و آشپزخانه، هود، کابینت های آشپزخانه و سینک، روشویی، سینک ظرفشویی، اجاق شومینه، گاز رومیزی، باز نمودن لامپ ها، باز نمودن کلید پریزها و لوسترها و چراغ های حبابی داخل و خارج ساختمان، بیرون کشیدن سیم های برق از داخل دیوارها
5) ایجاد حریم ایمن طبق ضوابط شهرداری و مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان
6) جداسازی شیشه ها از درها و پنجره ها
7) جداسازی بازشوها (درهای چوبی و آهنی بازشو و پنجره ها)
8) جداسازی پنجره ها، چهارچوب فلزی درب های چوبی، چهارچوب درب های فلزی از دیوارها
9) برچیدن عایق رطوبتی بامو مصالح شیب بندی و رسیدن به پوشش سقف
10) چنان چه دیوارها باربر باشند و سقف از نوع طاق ضربی باشد، تخریب طاق ضربی و جداسازی و تفکیک تیرآهن ها
11) چنان چه اسکلت ساختمان بتنی و ساختمان بیش از دو طبقه باشد، آجر فشاری ماشینی یا گری و ملات استفاده شده از نوع ماسه و سیمان است.
12) به دلیل جدا نشدن ملات از آجر در حین تخریب دیوار آجرها از ملات جدا نمی شوند، لذا آجر سالمی از تخریب چنین دیوارهایی بدست نمی آید.
13) چنان چه اسکلت ساختمان فلزی بوده و سقف از نوع طاق ضربی باشد ابتدا تخریب طاق ضربی و سپس تخریب دیوارها و سپس برچیدن اسکلت فلزی از بالاترین سقف به سمت پایین
14) چنان چه اسکلت ساختمان فلزی و نوع پوشش سقف تیرچه بلوک باشد ابتدا تخریب سقف ها و دیوارهای هر طبقه با چکش هیدرولیکی و سپس برچیدن اسکلت فلزی از بالاترین قیمت اسکلت فلزی به سمت پایین
15) چنان چه اسکلت ساختمان بتنی و پوشش سقف آن از نوع دال دو طرفه (تاوه بتنی) باشد، از بالاترین طبقه به سمت پایین با چکش هیدرولیکی تخریب می شود.
16) اگر ارتفاع ساختمان از طول بازوهای بیل مکانیکی که چکش هیدرولیکی بر روی آن نصب شده بیشتر باشد در این صورت از بالا به پایین توسط چکش های بادی (کمپرسور) و چکش های برقی سقف دیوارها و سازه اصلی تخریب می شوند و توسط کارگران به صورت دستی مواد ناشی از تخریب با ایجاد کمترین آلودگی و گرد و غبار به پایین و محوطه کارگاه هدایت شده و از آن جا بارگیری و به خارج از کارگاه منتقل می گردند.
17) بارگیری و حمل مواد ناشی از تخریب شامل نخاله های ساختمانی و آهن آلات فرسوده غیرقابل استفاده و مستهلک قابل استفاده جهت کاربری های غیر سازه ای به خارج از کارگاه
18) در صورتی که ساختمان دارای فونداسیون بتنی باشد، تخریب فونداسیون بتنی و بارگیری مواد ناشی از تخریب آن به خارج از کارگاه
19) در صورتی که ساختمان آجری باشد و ملات استفاده شده ماسه سیمان باشد، آجرها به صورت سالم از ملات جدا نمی شوند، لذا پس از جداسازی پوشش سقف ها توسط ماشین آلات خاک برداری شامل: لودر، بیل مکانیکی و بیل بکهو همزمان با تخریب دیوارها و نخاله ها و مواد ناشی از تخریب بارگیری شده و به خارج از کارگاه حمل می گردد.
20) توضیحات ضروری هنگام تخریب باید از انشعابات اصلی آب، برق، گاز و تلفن محافظت کرد تا هنگام عملیات تخریب به آن ها آسیبی نرسد.
21) پر کردن مقداری از ارتفاع چاه های فاضلاب قدیمی با آهک و سپس با خاک یا مخلوط معدن و به هیچ عنوان با مواد ناشی از تخریب سقف ها و دیوارها این کار صورت نگیرد زیرا مکانی برای تجمع حیوانات و حشرات موزی ساختمان خواهد شد و آلودگی های زیست محیطی ناشی ازچاه های فاضلاب فرسوده منتشر خواهد شد.
موارد ضروری در تخریب ساختمان
1) در قرارداد تخریب علاوه بر تمام ماده های قرارداد، ساختمان باید توسط مجری در زمینه حوادث و سوانح پیش بینی نشده بیمه گردد و نیز جهت جلوگیری از آلودگی صوتی و زیست محیطی، محدودیت زمانی جهت انجام کار در نظر گرفته شود.
2) در صورتی که ساختمان مورد تخریب دارای برق گیر باشد، ابتدا باید برقگیر از ساختمان جدا شود و در صورت لزوم مجدداً در نزدیک ترین فاصله نصب و آماده به کار گردد.
3) در عملیات تخریب باید کارگران با تجربه بکار گرفته شوند و اشخاص ذی صلاح بر کار آن ها باید نظارت داشته باشند.
4) سایر افراد از جمله رانندگان و متصدیان ماشین آلات و تجهیزات مربوطه باید تجربه کافی در کار تخریب را داشته باشند و زیر نظر اشخاص ذی صلاح انجام وظیفه نمایند.
5) مصالحو ضایعات ناشی از تخریب نباید روی کف طبقات به صورتی انباشته شوند که از ظرفیت باربری مجاز کف طبقه مربوطه بیشتر باشد، لذا باید از انبار شدن مصالح و ضایعات روی سقف ها جلوگیری کرد.
7) از وارد شدن فشارهای افقی از انباشته شدن مصالح در مجاور دیوارها باید جلوگیری شود.
8)مصالح و ضایعات ناشی از تخریب نباید برای ساختمان های مجاور و معابر عمومی تولید اشکال نمایند. این مصالح باید در فواصل زمانی مناسب بارگیری و به محل های مجاز حمل گردند.
تاریخ خبر : ۱۴۰۰/۰۷/۱۷
